PARIS
(Ένα πείραμα για το που φτάνει η strait, η χωρίς παρεμβάσεις φωτογραφία)
Την εποχή των πολυζωνικών φωτομετρήσεων και των ατελείωτων συστημάτων νεταρίσματος, την εποχή, δηλαδή, των τέλειων μηχανών, των μηχανών που, θέλεις δε θέλεις, βγάζουν υπέροχες χρωματικά και τέλειες από ποιότητα γραψίματος φωτογραφίες αυτού που βρέθηκε απέναντί τους, τι έχει να μας πει το εκτός εποχής, το ατελές, το δίχως χρώμα; Όταν όλοι έχουν επάνω τους μία τουλάχιστον φωτογραφική μηχανή, επί εικοσιτετραώρου βάσεως, τι εξυπηρετεί ένα ογκώδες μηχάνημα, δύσχρηστο και με δυνατότητες περιορισμένου αριθμού λήψεων;
Η πρόθεση για ενασχόληση με τη φωτογραφία εκτός γούστου, με μία όχι τυπική διαδικασία του φωτογραφίζειν/αποτυπώνειν, σημαίνει ψυχική και πνευματική προεργασία, σημαίνει εγρήγορση, ώρες πριν. Η κατ αρχάς απόφαση του φωτογράφου να δημιουργήσει εικόνες εκτός μίμησης, πέραν της φωτογραφίας του μονοσήμαντου ορατού, κάνει τη φωτογραφία αυτή να διαφέρει από την φωτογραφία της αληθοφάνειας, αυτή του ντοκουμέντου, του δρόμου. Δεν είναι μόνον επιφανειακή αυτή η διαφορά. Η έξοδος με μία pin hole κάμερα δεν διαφοροποιεί μόνο τη θέση μας απέναντι στο τι και πως φωτογραφίζουμε, αλλά και στο γιατί, στο πως τοποθετούμαστε απέναντι σε αυτό που θα υπάρχει απέναντί μας. Τεράστια η διαφορά μεταξύ των δύο διαφορετικών τρόπων αντιμετώπισης του πραγματικού και της οντότητάς του. Αυτός που γνωρίζει το αποτέλεσμα της φωτογραφικής πράξης, με τον έναν ή άλλον τρόπο, ξέρει πώς να υπηρετήσει το αποτέλεσμα, άρα, το ζητούμενο αποτέλεσμα είναι που οδηγεί την σκέψη. Το επιδιωκόμενο έργο είναι που επιλέγει τα μέσα που θα το διατυπώσουν καλλίτερα και το πώς θα χρησιμοποιηθούν τα εργαλεία. Άρα η φιλοσοφική τοποθέτησή μας απέναντι στον κόσμο, δημιουργεί άποψη για το πώς θα μιλήσουμε για το θέμα μας, επιβάλει το απαραίτητο εργαλείο και το εργαλείο με τη σειρά του καθορίζει το βαθμό έκπληξης που θα αισθανθούμε, όταν εμείς, πρώτοι θεατές του έργου μας, αντικρίσουμε το αποτέλεσμα.
(Ένα πείραμα για το που φτάνει η strait, η χωρίς παρεμβάσεις φωτογραφία)
Την εποχή των πολυζωνικών φωτομετρήσεων και των ατελείωτων συστημάτων νεταρίσματος, την εποχή, δηλαδή, των τέλειων μηχανών, των μηχανών που, θέλεις δε θέλεις, βγάζουν υπέροχες χρωματικά και τέλειες από ποιότητα γραψίματος φωτογραφίες αυτού που βρέθηκε απέναντί τους, τι έχει να μας πει το εκτός εποχής, το ατελές, το δίχως χρώμα; Όταν όλοι έχουν επάνω τους μία τουλάχιστον φωτογραφική μηχανή, επί εικοσιτετραώρου βάσεως, τι εξυπηρετεί ένα ογκώδες μηχάνημα, δύσχρηστο και με δυνατότητες περιορισμένου αριθμού λήψεων;
Η πρόθεση για ενασχόληση με τη φωτογραφία εκτός γούστου, με μία όχι τυπική διαδικασία του φωτογραφίζειν/αποτυπώνειν, σημαίνει ψυχική και πνευματική προεργασία, σημαίνει εγρήγορση, ώρες πριν. Η κατ αρχάς απόφαση του φωτογράφου να δημιουργήσει εικόνες εκτός μίμησης, πέραν της φωτογραφίας του μονοσήμαντου ορατού, κάνει τη φωτογραφία αυτή να διαφέρει από την φωτογραφία της αληθοφάνειας, αυτή του ντοκουμέντου, του δρόμου. Δεν είναι μόνον επιφανειακή αυτή η διαφορά. Η έξοδος με μία pin hole κάμερα δεν διαφοροποιεί μόνο τη θέση μας απέναντι στο τι και πως φωτογραφίζουμε, αλλά και στο γιατί, στο πως τοποθετούμαστε απέναντι σε αυτό που θα υπάρχει απέναντί μας. Τεράστια η διαφορά μεταξύ των δύο διαφορετικών τρόπων αντιμετώπισης του πραγματικού και της οντότητάς του. Αυτός που γνωρίζει το αποτέλεσμα της φωτογραφικής πράξης, με τον έναν ή άλλον τρόπο, ξέρει πώς να υπηρετήσει το αποτέλεσμα, άρα, το ζητούμενο αποτέλεσμα είναι που οδηγεί την σκέψη. Το επιδιωκόμενο έργο είναι που επιλέγει τα μέσα που θα το διατυπώσουν καλλίτερα και το πώς θα χρησιμοποιηθούν τα εργαλεία. Άρα η φιλοσοφική τοποθέτησή μας απέναντι στον κόσμο, δημιουργεί άποψη για το πώς θα μιλήσουμε για το θέμα μας, επιβάλει το απαραίτητο εργαλείο και το εργαλείο με τη σειρά του καθορίζει το βαθμό έκπληξης που θα αισθανθούμε, όταν εμείς, πρώτοι θεατές του έργου μας, αντικρίσουμε το αποτέλεσμα.
Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ ΚΑΤΩ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
Η οπτική εμπειρία της πραγματικότητας τη στιγμή της φωτογράφισης διαφέρει από την εμπειρία της επαφής μας με το αποτέλεσμα. Καμία σχέση η επαφή με το τυπωμένο χαρτί, που όχι μόνον δεν είναι η εικόνα πραγματικότητας, όχι μόνο δεν είναι η εικόνα της φωτογραφημένης πραγματικότητας, αλλά αποτελεί (το έργο) μία άλλη αυτόνομη, νέα πραγματικότητα, τη δική μου, τη δική του. Αυτό ισχύει και για το δημιουργό της εικόνας, και για το θεατή της. Και για αυτόν που ήταν παρών και βίωσε την ώρα της αποτύπωσης στο φιλμ την πραγματικότητα (έγχρωμη και ρεαλιστική) και για αυτόν που αντικρίζει κάτι όχι άμεσα αναγώγιμο. Όσο και αν γνωρίζεις ή φαντάζεσαι το αποτέλεσμα, αυτό θα συνεχίζει να σε ξαφνιάζει. Όσο και αν το εντάσεις σε νόρμες, τόσο αυτό θα ξεφεύγει ή θα ευχαριστεί γιατί ξέφυγε, γιατί δεν έγινε αυτό που φαντάστηκες, αυτό για το οποίο κοπίασες, και έγινε κάτι άλλο.
Για να μπορέσεις να φωτογραφίσεις με ουσία, πρέπει να κατέχεις πλήρως τις δυνατότητες της συγκεκριμένης μηχανής και τον τρόπο που θα καταφέρεις να έχεις αυτό που χρειάζεσαι. Απαιτείται ευρεία και πολλαπλή χρήση, δοκιμές για όλες τις συνθήκες και εμπειρία, ώστε να μπορέσεις να σπρώξεις τον μηχανισμό από το τέχνημα σε τέχνη.
Το περισσότερο ή λιγότερο ορατό εφέ που ενδέχεται αρχικά να επιβάλλεται στο θεατή, συντομότατα μετατρέπεται σε πασπαρτού για την ουσία της εμπειρίας την οποία μπορεί να προσφέρει το έργο, ομογενοποιεί τις εικόνες και προσφέρει αίσθηση μυημένου ενάντια στη χυδαιότητα του επιφανειακού. Με αυτόν τον τρόπο, βοηθά για/με ανάγνωση του έργου σε επίπεδα πέραν της τεχνικής, πέραν της αναπαράστασης ή του τι ενδέχεται να φωτογραφίζει η φωτογραφία.
Η φωτογραφία είναι εγκλωβισμένη στο ρεαλισμό της. Ας τον ξεπεράσουμε.
Ένα εργαλείο των πρώτων χρόνων της, πρωτόγονο σχεδόν, μπορεί να σπρώξει το μέσον μακριά από την αναπαράσταση, προς ένα νέο, πιο ουσιαστικό περιεχόμενο; Μία τεχνική ατέλεια, που παρ όλα αυτά καταφέρνει να εγγράψει τον κύκλο στο τετράγωνο, τον χώρο στη λογική, το ορατό στο σκοτάδι, αφήνοντας αιχμές για την πραγματικότητα του πραγματικού και που αφήνει ελάχιστα να αναδειχθούν ως σημαίνοντα ή σημαινόμενα, μπορεί να οδηγήσει σήμερα το μέσον σε απελευθέρωση από αξίες ταμπού; Οι εικόνες που δημιουργεί εμπεριέχουν τη φόρμα τους. Η μηχανή υποχρεώνει σε συγκεκριμένη χρήση και η χρήση σε φωτογραφική λειτουργία. Η θέληση του φωτογράφου πως θα τα εκμεταλλευτεί;
Η μηχανή πολύ εύκολα παράγει εικόνες κλασσικές όσον αφορά τη σύνθεση και την αντιμετώπιση του κάδρου. Ας χρησιμοποιηθεί σαν υποταγμένη και άμεσα συνδεδεμένη με το μάτι. Κεντράρει στο θέμα της και το ακολουθεί μέχρι την αποφασιστική στιγμή. Τότε που όλα θα ανάγονται σε αριθμούς. Τότε που όλα θα έχουν υποβαθμιστεί σε κάτι ανώτερο. Θα τα καταφέρει;
Θα καταφέρει ένα εφέ και μία μέθοδος να αναχθούν σε όργανα διερεύνησης του τι ενδέχεται να υπάρχει μετά την αναπαράσταση, θα διευκολύνει τη φωτογραφία σε βήματα πέρα από την αληθοφάνεια; Θα καταφέρει να απελευθερώσουν τη φωτογραφία από τα δεσμά του φωτογραφικού ρεαλισμού;
Ας πειραματιστούμε;
Θεσσαλονίκη 2003
Για να μπορέσεις να φωτογραφίσεις με ουσία, πρέπει να κατέχεις πλήρως τις δυνατότητες της συγκεκριμένης μηχανής και τον τρόπο που θα καταφέρεις να έχεις αυτό που χρειάζεσαι. Απαιτείται ευρεία και πολλαπλή χρήση, δοκιμές για όλες τις συνθήκες και εμπειρία, ώστε να μπορέσεις να σπρώξεις τον μηχανισμό από το τέχνημα σε τέχνη.
Το περισσότερο ή λιγότερο ορατό εφέ που ενδέχεται αρχικά να επιβάλλεται στο θεατή, συντομότατα μετατρέπεται σε πασπαρτού για την ουσία της εμπειρίας την οποία μπορεί να προσφέρει το έργο, ομογενοποιεί τις εικόνες και προσφέρει αίσθηση μυημένου ενάντια στη χυδαιότητα του επιφανειακού. Με αυτόν τον τρόπο, βοηθά για/με ανάγνωση του έργου σε επίπεδα πέραν της τεχνικής, πέραν της αναπαράστασης ή του τι ενδέχεται να φωτογραφίζει η φωτογραφία.
Η φωτογραφία είναι εγκλωβισμένη στο ρεαλισμό της. Ας τον ξεπεράσουμε.
Ένα εργαλείο των πρώτων χρόνων της, πρωτόγονο σχεδόν, μπορεί να σπρώξει το μέσον μακριά από την αναπαράσταση, προς ένα νέο, πιο ουσιαστικό περιεχόμενο; Μία τεχνική ατέλεια, που παρ όλα αυτά καταφέρνει να εγγράψει τον κύκλο στο τετράγωνο, τον χώρο στη λογική, το ορατό στο σκοτάδι, αφήνοντας αιχμές για την πραγματικότητα του πραγματικού και που αφήνει ελάχιστα να αναδειχθούν ως σημαίνοντα ή σημαινόμενα, μπορεί να οδηγήσει σήμερα το μέσον σε απελευθέρωση από αξίες ταμπού; Οι εικόνες που δημιουργεί εμπεριέχουν τη φόρμα τους. Η μηχανή υποχρεώνει σε συγκεκριμένη χρήση και η χρήση σε φωτογραφική λειτουργία. Η θέληση του φωτογράφου πως θα τα εκμεταλλευτεί;
Η μηχανή πολύ εύκολα παράγει εικόνες κλασσικές όσον αφορά τη σύνθεση και την αντιμετώπιση του κάδρου. Ας χρησιμοποιηθεί σαν υποταγμένη και άμεσα συνδεδεμένη με το μάτι. Κεντράρει στο θέμα της και το ακολουθεί μέχρι την αποφασιστική στιγμή. Τότε που όλα θα ανάγονται σε αριθμούς. Τότε που όλα θα έχουν υποβαθμιστεί σε κάτι ανώτερο. Θα τα καταφέρει;
Θα καταφέρει ένα εφέ και μία μέθοδος να αναχθούν σε όργανα διερεύνησης του τι ενδέχεται να υπάρχει μετά την αναπαράσταση, θα διευκολύνει τη φωτογραφία σε βήματα πέρα από την αληθοφάνεια; Θα καταφέρει να απελευθερώσουν τη φωτογραφία από τα δεσμά του φωτογραφικού ρεαλισμού;
Ας πειραματιστούμε;
Θεσσαλονίκη 2003