Εφήμερα έργα από φωτογραφίες στη φύση, στη γη
Τα έργα παρήχθησαν κατά τη διάρκεια του “The meadow of the ephemeral – international symposium” που διοργάνωσε το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, συνεχίζοντας τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις του για το ¨εφήμερο έργο τέχνης¨ ,
στο χωριό Λιβάδι (Δήμος Θέρμης/ Ν. Θεσσαλονίκης), από τις 24 έως τις 28 Ιουνίου 2015, σε συνεργασία με την Εικαστική Ομάδα TeeToTuM.
Τα έργα παρήχθησαν κατά τη διάρκεια του “The meadow of the ephemeral – international symposium” που διοργάνωσε το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, συνεχίζοντας τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις του για το ¨εφήμερο έργο τέχνης¨ ,
στο χωριό Λιβάδι (Δήμος Θέρμης/ Ν. Θεσσαλονίκης), από τις 24 έως τις 28 Ιουνίου 2015, σε συνεργασία με την Εικαστική Ομάδα TeeToTuM.
ΦΥΣΗ
Οποία η φύση της Φωτογραφίας; Οποία η σχέση της με τη Φύση; Ποιος ρωτάει, που, ποιους; Τις δύναται να μετατρέψει το σημαίνον σε σημαινόμενο, να ξακρίσει μια αντικειμενική πραγματικότητα, να επιλέξει τι στον αφρό και τι από κάτω, σχεδόν αόρατο για πάντα; Τα μαθήματα για συντήρηση της ιστορίας, πόσο ακόμη αντέχουν να παραδίδονται ηθελημένα και με τέτοιους τρόπους στη φθορά που επιφέρουν τα στοιχεία της φύσης;
Οποία η φύση της Φωτογραφίας; Οποία η σχέση της με τη Φύση; Ποιος ρωτάει, που, ποιους; Τις δύναται να μετατρέψει το σημαίνον σε σημαινόμενο, να ξακρίσει μια αντικειμενική πραγματικότητα, να επιλέξει τι στον αφρό και τι από κάτω, σχεδόν αόρατο για πάντα; Τα μαθήματα για συντήρηση της ιστορίας, πόσο ακόμη αντέχουν να παραδίδονται ηθελημένα και με τέτοιους τρόπους στη φθορά που επιφέρουν τα στοιχεία της φύσης;
ART
Εφήμερη Τέχνη, εφήμερη φωτογραφία. Η συσκευασία φωτογραφιών μπορεί να είναι τέχνη τη στιγμή που δεν είναι φωτογραφία; Τα χαρακτηριστικά και των δύο ορίζουν, αλλά η ανατροπή του ορισμού επιδέχεται ταυτότητες;
Εφήμερη Τέχνη, εφήμερη φωτογραφία. Η συσκευασία φωτογραφιών μπορεί να είναι τέχνη τη στιγμή που δεν είναι φωτογραφία; Τα χαρακτηριστικά και των δύο ορίζουν, αλλά η ανατροπή του ορισμού επιδέχεται ταυτότητες;
Λάθος ή απώλεια; Λάθος ή πάθος; Ή μήπως πόθος; Ας διαλέξει ο καθένας τη γωνία θέασης, ας προσθέσει το γράμμα που του αρμόζει, το γράμμα που του έρχεται πρώτο (ενστικτωδώς) στο μυαλό. Το μυαλό πάντα συμπληρώνει αυτά που νομίζει πως θέλουν συμπλήρωμα. Η πράξη της αφαίρεσης, της κοπής, της συσκευασίας και της διασποράς τι συμπληρώνει;
Φωλιά πουλιών σε πλεγμένο από κάνναβης σκοινί ιστό, με δύο πουλιά από συσκευασία φωτογραφιών.
Φωλιά πουλιών σε πλεγμένο από κάνναβης σκοινί ιστό, με δύο πουλιά από συσκευασία φωτογραφιών.
Land Art, τέχνη στη γη, τέχνη με τη γη, Γαία Art. Γαία μήτηρ πολλών θεών. GAIA. Σύνδεση με το έργο του συμποσιαζόμενου Michail Pogarsky (Ρωσία), σύνδεση με τα ασύνδετα, σύνδεση με υπέρτιτλους και ευρύτερες θεματικές.
Μνημείο για τη μνήμη των φίλων, που θα είχαν ξεχαστεί, αν δεν υπήρχε η φωτογραφία να τους θυμίζει. Ότι ξεχνάμε είναι σα να μην υπήρξε ποτέ και η μνήμη ένα κεράκι που τρεμοπαίζει στον άνεμο του χρόνου. Οι μπύρες που πίνουμε με άλλους παρέα είναι περιβάλλον διαλογισμού. Το ίδιο και τα περισσεύματα των σελίδων της ιστορίας μας. Υπάρχουμε ανακυκλώνοντας τους προβληματισμούς μας, υφιστάμεθα ως ανακύκλωση της ιστορίας, λίγο προτού ανακυκλωθούμε και εμείς με τη σειρά μας, λίγο πριν επιστρέψουμε στη φύση. Το εφήμερο ίχνος μας πόσο άραγε θα αντέξει; Πόσο θα αντέξουν οι εικόνες των πορτρέτων μας, προτού αλλοιωθούν και στερηθούν τη μνήμη που εμπεριέχουν; Πόσο εφήμερο μπορεί να είναι το εφήμερο;
Σαν καρυδότσουφλο, πότε αργά και πότε γρήγορα, γρηγορότερα απ όσο μπορούσα να αντέξω,
παρασύρθηκα σε αυτό το ποτάμι του χρόνου (που μου παραχωρήθηκε).
Από το μακρινό τότε στο σημερινό, κι όλας, χθες, είδα εικόνες πολλές, έφτιαξα αρκετές και ατυχώς προσπέρασα κάποιες, που εκ των ύστερων κατάλαβα ή μάλλον ένοιωσα, πως ήταν σημαντικότερες απ όσο τους επέτρεψα να είναι.
Τώρα, στο κέντρο μιας άλλης δίνης, στριφογυρίζω, περιμένοντας τα παιδάκια στην όχθη να ρίξουν την πέτρα, η οποία θα αναταράξει τα νερά,
ώστε να μου δοθεί η ευκαιρία, να συνεχίσω το ταξίδι μου.
Απάντηση στα ερωτήματα της συνσυμποσιαζόμενης Diana Bell (Αγγλία)
Για την σχέση φωτογραφίας και εφήμερης τέχνης (Ephemeral Art).
Εφήμερη Τέχνη χαρακτηρίζουμε την τέχνη που από την αρχή της σύλληψης και δημιουργίας της, δεν έχει, δεν βάζει ως προτεραιότητα τη διατήρηση σε βάθος χρόνου του έργου τέχνης, κάτι πχ που επιθυμούμε για ένα ζωγραφικό ή φωτογραφικό προς πώληση έργο. Ο εφήμερος χαρακτήρας ενός έργου, ιδιαίτερα όταν αυτό εγγράφεται στη φύση και με υλικά του άμεσου περιβάλλοντος, ορίζει μερικώς και τη στάση ζωής του δημιουργού, και τον τρόπο άσκησης της τέχνης του, και κάποια στοιχεία της φόρμας αυτού.
Η Εφήμερη Τέχνη αποθανατίζεται από τη φωτογραφία. Η φωτογραφία δίνει άλλου τύπου ζωή στο εφήμερο έργο, το κοινωνεί διαχρονικά στο κοινό του και στην ιστορία. Το εφήμερο καλλιτεχνικό έργο δημιουργείται, το βλέπουμε/ υπάρχει για κάποιο χρονικό διάστημα, και σύντομα, για διάφορους λόγους, αιτίες ή καταστάσεις, φθείρεται, χάνεται, και αυτό είναι μία φυσιολογική ενιαία ροή ύπαρξης, είναι ένα αναπόσπαστο μέρος ενός κύκλου ύπαρξης που έχει προϋπολογιστεί κατά τη δημιουργία του. Η φωτογραφία είναι ένα κατ ανάγκην αναπόσπαστο (υπολογίσιμο κατά τη διαδικασία παραγωγής) κομμάτι, ένα απαραίτητο συμπληρωματικό μέσο (για να αντιληφθούμε τον απόλυτο κύκλο δημιουργίας – φθοράς), είναι το παράπλευρο εργαλείο διάδοσης της εφήμερης τέχνης.
Εξ αιτίας του εφήμερου που χαρακτηρίζει τα έργα τέχνης των καλλιτεχνών του εφήμερου, πχ των Christo και Jeanne-Claude, Julian Beaver και Andy Goldsworthy, η φωτογραφία παίζει έναν καθοριστικό ρόλο στην απαθανάτιση της προσωρινής παρουσίας τους, της όποιας δυναμικής τους, της ομορφιάς ή των προβληματισμών που οι συνθέσεις/εγκαταστάσεις αποπνέουν.
Όπως είπε ο ίδιος ο Goldsworthy: Κάθε έργο αναπτύσσεται, επιζεί, αποσυντίθεται, μέρος ενός κύκλου τον οποίο η φωτογραφία μπορεί και μας δείχνει σε όλη του την έκταση, υπογραμμίζοντας, μάλιστα, και αναδεικνύοντας τη στιγμή που το έργο έχει τη μεγαλύτερη ζωντάνια. Υπάρχει πάντα η ένταση (για το κάθε έργο στην κορύφωσή του), που ελπίζω πως εκφράζεται ή διαδίδεται από τη φωτογραφική εικόνα. Η εξέλιξη και η αποσύνθεση είναι αδιαμφισβήτητες.
Η συνολική ιδέα όλων των καλλιτεχνών του εφήμερου έργου είναι να το ‘φυλακίσουν’ σε μια εικόνα, με τη μορφή της φωτογραφίας. Να έχουν την φωτογραφία ενός υπαρκτού έργου τέχνης, που τελικά θα αποσυντεθεί, θα ανακυκλωθεί και θα καταλήξει να γίνει μέρος της γης.
Το πόσο σημαντικό και αναγκαίο είναι να βλέπουμε την (αυθεντική) εφήμερη τέχνη για όση ώρα υφίσταται και στον τόπο που δημιουργήθηκε, το καταλαβαίνουμε με το που θα διανοηθούμε πως το έργο δε θα βρίσκεται εκεί και έτσι για πάντα.
Όπως λέει ο Christo: "Το γεγονός ότι το έργο δε διατηρείται για πάντα, δημιουργεί την αίσθηση του κατεπείγοντος για να το δούμε. Για παράδειγμα, αν κάποιος σου έλεγε, "Κοίταξε δεξιά, το ουράνιο τόξο", εσύ δε θα μπορούσες ποτέ να απαντήσεις, "Άσε, θα το δω αύριο".
Εν κατακλείδι, το έργο καθενός από αυτούς τους καλλιτέχνες, που αποφασίζουν να δουλέψουν εφήμερα έργα, θα διαλυθεί, όταν τα υλικά του θα ανακυκλωθούν ή η βροχή θα τα ξεπλύνει ή θα αποσυντεθούν και όλες οι συνθέσεις θα καταλήξουν στη γη, εκτός και αν παρεμβληθεί η φωτογραφία. Μέσω της φωτογραφίας, όλα αυτά τα συντόμου παρουσίας κομμάτια/έργα μπορούν να τεκμηριωθούν και να διανεμηθούν στις επερχόμενες γενεές, όχι μόνον ως ιστορία, αλλά και ερωτηματικό για την αποστολή της τέχνης, τα μέσα της, τα ζητήματα που θέτει και τα ερωτηματικά που, ενδεχομένως, αυτή μπορεί να θέτει στους συγχρόνους και τον εαυτό της.
Για τη σχέση της εφήμερης τέχνης και της Land Art.
Ο όρος «Land Art» (τέχνη στη γη, τέχνη της γης) επικράτησε στις περισσότερες γλώσσες από το 1967 που προτάθηκε από τον πρωταγωνιστή της Walter De Maria («Το Πεδίο των Κεραυνών»). «Η Land Art είναι η τέχνη που χρησιμοποιεί τη γη (έδαφος) ως υλικό και τη Γη (πλανήτη) ως μέσον της, δημιουργώντας έργα πέραν της οικείας δομής του χώρου του συστήματος της τέχνης». Στην Land Art ο καλλιτέχνης δημιουργεί σε άμεση επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Η ιδία η φύση γίνεται έργο τέχνης. Τα φυσικά της στοιχειά δημιουργούν το έργο τέχνης. Επομένως ο χαρακτήρας της Land Art προκύπτει από το πραγματικό γεγονός της διαλεκτικής σχέσης του καλλιτέχνη με το φυσικό περιβάλλον. Το έργο που δημιουργείται υπό τέτοιες συνθήκες είναι φυσικό να παρουσιάζει μια άλλη, νέα καλλιτεχνική μορφή (φόρμα). Οι καλλιτέχνες έκαναν συχνά τα έργα τους «κάτω από τον ανοικτό ουρανό», έχοντας υπόψη βέβαια τη βραχυβιότητά τους.
Η τέχνη στη γη πρέπει να γίνεται αντιληπτή ως μια μορφή αντίδρασης στον τρόπο με τον όποιο η τέχνη φτάνει στο κοινό της μέσω του κυκλώματος, εμπορικό μαγαζί (γκαλερί), μουσείο, παραγωγή, διάθεση, διακίνηση. Αυτό συμπεριλαμβάνει διαφορετικά μεγέθη (δίχως φορητότητα και ανίκανα να χωρέσουν σε σπίτια αστών), μια άλλη εκτός εμπορίου φινέτσα και αισθητική, μια διαφορετική καλλιτεχνική συμπεριφορά απέναντι σε όλα τα παραπάνω, κάτι που συχνά, για να εκφραστεί σωστά, απαιτεί και νέες φόρμες.
Η Land Art δημιουργεί έργα στη φύση. Αυτά τα έργα είναι σίγουρο πως δεν θα υπάρχουν εκεί για πάντα. Είτε τα αποσύρει οργανωμένα ο δημιουργός τους μετα κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, είτε τα αφήσει εκεί ¨για πάντα¨, τα στοιχεία της φύσης κάποια στιγμή θα καταστρέψουν τα απροστάτευτα έργα και σιγά-σιγά η φύση θα τα απορροφήσει. Άρα το εφήμερο είναι συνυφασμένο στοιχείο τους. Αντίστροφα, το εφήμερο έργο τέχνης δεν είναι υποχρεωτικό να χρησιμοποίει ή να βρίσκεται στη γη. Η Land Art ανήκει στην εφήμερη τέχνη, η εφήμερη τέχνη δεν είναι υποχρεωτικά τέχνη στη/με τη γη.
παρασύρθηκα σε αυτό το ποτάμι του χρόνου (που μου παραχωρήθηκε).
Από το μακρινό τότε στο σημερινό, κι όλας, χθες, είδα εικόνες πολλές, έφτιαξα αρκετές και ατυχώς προσπέρασα κάποιες, που εκ των ύστερων κατάλαβα ή μάλλον ένοιωσα, πως ήταν σημαντικότερες απ όσο τους επέτρεψα να είναι.
Τώρα, στο κέντρο μιας άλλης δίνης, στριφογυρίζω, περιμένοντας τα παιδάκια στην όχθη να ρίξουν την πέτρα, η οποία θα αναταράξει τα νερά,
ώστε να μου δοθεί η ευκαιρία, να συνεχίσω το ταξίδι μου.
Απάντηση στα ερωτήματα της συνσυμποσιαζόμενης Diana Bell (Αγγλία)
Για την σχέση φωτογραφίας και εφήμερης τέχνης (Ephemeral Art).
Εφήμερη Τέχνη χαρακτηρίζουμε την τέχνη που από την αρχή της σύλληψης και δημιουργίας της, δεν έχει, δεν βάζει ως προτεραιότητα τη διατήρηση σε βάθος χρόνου του έργου τέχνης, κάτι πχ που επιθυμούμε για ένα ζωγραφικό ή φωτογραφικό προς πώληση έργο. Ο εφήμερος χαρακτήρας ενός έργου, ιδιαίτερα όταν αυτό εγγράφεται στη φύση και με υλικά του άμεσου περιβάλλοντος, ορίζει μερικώς και τη στάση ζωής του δημιουργού, και τον τρόπο άσκησης της τέχνης του, και κάποια στοιχεία της φόρμας αυτού.
Η Εφήμερη Τέχνη αποθανατίζεται από τη φωτογραφία. Η φωτογραφία δίνει άλλου τύπου ζωή στο εφήμερο έργο, το κοινωνεί διαχρονικά στο κοινό του και στην ιστορία. Το εφήμερο καλλιτεχνικό έργο δημιουργείται, το βλέπουμε/ υπάρχει για κάποιο χρονικό διάστημα, και σύντομα, για διάφορους λόγους, αιτίες ή καταστάσεις, φθείρεται, χάνεται, και αυτό είναι μία φυσιολογική ενιαία ροή ύπαρξης, είναι ένα αναπόσπαστο μέρος ενός κύκλου ύπαρξης που έχει προϋπολογιστεί κατά τη δημιουργία του. Η φωτογραφία είναι ένα κατ ανάγκην αναπόσπαστο (υπολογίσιμο κατά τη διαδικασία παραγωγής) κομμάτι, ένα απαραίτητο συμπληρωματικό μέσο (για να αντιληφθούμε τον απόλυτο κύκλο δημιουργίας – φθοράς), είναι το παράπλευρο εργαλείο διάδοσης της εφήμερης τέχνης.
Εξ αιτίας του εφήμερου που χαρακτηρίζει τα έργα τέχνης των καλλιτεχνών του εφήμερου, πχ των Christo και Jeanne-Claude, Julian Beaver και Andy Goldsworthy, η φωτογραφία παίζει έναν καθοριστικό ρόλο στην απαθανάτιση της προσωρινής παρουσίας τους, της όποιας δυναμικής τους, της ομορφιάς ή των προβληματισμών που οι συνθέσεις/εγκαταστάσεις αποπνέουν.
Όπως είπε ο ίδιος ο Goldsworthy: Κάθε έργο αναπτύσσεται, επιζεί, αποσυντίθεται, μέρος ενός κύκλου τον οποίο η φωτογραφία μπορεί και μας δείχνει σε όλη του την έκταση, υπογραμμίζοντας, μάλιστα, και αναδεικνύοντας τη στιγμή που το έργο έχει τη μεγαλύτερη ζωντάνια. Υπάρχει πάντα η ένταση (για το κάθε έργο στην κορύφωσή του), που ελπίζω πως εκφράζεται ή διαδίδεται από τη φωτογραφική εικόνα. Η εξέλιξη και η αποσύνθεση είναι αδιαμφισβήτητες.
Η συνολική ιδέα όλων των καλλιτεχνών του εφήμερου έργου είναι να το ‘φυλακίσουν’ σε μια εικόνα, με τη μορφή της φωτογραφίας. Να έχουν την φωτογραφία ενός υπαρκτού έργου τέχνης, που τελικά θα αποσυντεθεί, θα ανακυκλωθεί και θα καταλήξει να γίνει μέρος της γης.
Το πόσο σημαντικό και αναγκαίο είναι να βλέπουμε την (αυθεντική) εφήμερη τέχνη για όση ώρα υφίσταται και στον τόπο που δημιουργήθηκε, το καταλαβαίνουμε με το που θα διανοηθούμε πως το έργο δε θα βρίσκεται εκεί και έτσι για πάντα.
Όπως λέει ο Christo: "Το γεγονός ότι το έργο δε διατηρείται για πάντα, δημιουργεί την αίσθηση του κατεπείγοντος για να το δούμε. Για παράδειγμα, αν κάποιος σου έλεγε, "Κοίταξε δεξιά, το ουράνιο τόξο", εσύ δε θα μπορούσες ποτέ να απαντήσεις, "Άσε, θα το δω αύριο".
Εν κατακλείδι, το έργο καθενός από αυτούς τους καλλιτέχνες, που αποφασίζουν να δουλέψουν εφήμερα έργα, θα διαλυθεί, όταν τα υλικά του θα ανακυκλωθούν ή η βροχή θα τα ξεπλύνει ή θα αποσυντεθούν και όλες οι συνθέσεις θα καταλήξουν στη γη, εκτός και αν παρεμβληθεί η φωτογραφία. Μέσω της φωτογραφίας, όλα αυτά τα συντόμου παρουσίας κομμάτια/έργα μπορούν να τεκμηριωθούν και να διανεμηθούν στις επερχόμενες γενεές, όχι μόνον ως ιστορία, αλλά και ερωτηματικό για την αποστολή της τέχνης, τα μέσα της, τα ζητήματα που θέτει και τα ερωτηματικά που, ενδεχομένως, αυτή μπορεί να θέτει στους συγχρόνους και τον εαυτό της.
Για τη σχέση της εφήμερης τέχνης και της Land Art.
Ο όρος «Land Art» (τέχνη στη γη, τέχνη της γης) επικράτησε στις περισσότερες γλώσσες από το 1967 που προτάθηκε από τον πρωταγωνιστή της Walter De Maria («Το Πεδίο των Κεραυνών»). «Η Land Art είναι η τέχνη που χρησιμοποιεί τη γη (έδαφος) ως υλικό και τη Γη (πλανήτη) ως μέσον της, δημιουργώντας έργα πέραν της οικείας δομής του χώρου του συστήματος της τέχνης». Στην Land Art ο καλλιτέχνης δημιουργεί σε άμεση επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Η ιδία η φύση γίνεται έργο τέχνης. Τα φυσικά της στοιχειά δημιουργούν το έργο τέχνης. Επομένως ο χαρακτήρας της Land Art προκύπτει από το πραγματικό γεγονός της διαλεκτικής σχέσης του καλλιτέχνη με το φυσικό περιβάλλον. Το έργο που δημιουργείται υπό τέτοιες συνθήκες είναι φυσικό να παρουσιάζει μια άλλη, νέα καλλιτεχνική μορφή (φόρμα). Οι καλλιτέχνες έκαναν συχνά τα έργα τους «κάτω από τον ανοικτό ουρανό», έχοντας υπόψη βέβαια τη βραχυβιότητά τους.
Η τέχνη στη γη πρέπει να γίνεται αντιληπτή ως μια μορφή αντίδρασης στον τρόπο με τον όποιο η τέχνη φτάνει στο κοινό της μέσω του κυκλώματος, εμπορικό μαγαζί (γκαλερί), μουσείο, παραγωγή, διάθεση, διακίνηση. Αυτό συμπεριλαμβάνει διαφορετικά μεγέθη (δίχως φορητότητα και ανίκανα να χωρέσουν σε σπίτια αστών), μια άλλη εκτός εμπορίου φινέτσα και αισθητική, μια διαφορετική καλλιτεχνική συμπεριφορά απέναντι σε όλα τα παραπάνω, κάτι που συχνά, για να εκφραστεί σωστά, απαιτεί και νέες φόρμες.
Η Land Art δημιουργεί έργα στη φύση. Αυτά τα έργα είναι σίγουρο πως δεν θα υπάρχουν εκεί για πάντα. Είτε τα αποσύρει οργανωμένα ο δημιουργός τους μετα κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, είτε τα αφήσει εκεί ¨για πάντα¨, τα στοιχεία της φύσης κάποια στιγμή θα καταστρέψουν τα απροστάτευτα έργα και σιγά-σιγά η φύση θα τα απορροφήσει. Άρα το εφήμερο είναι συνυφασμένο στοιχείο τους. Αντίστροφα, το εφήμερο έργο τέχνης δεν είναι υποχρεωτικό να χρησιμοποίει ή να βρίσκεται στη γη. Η Land Art ανήκει στην εφήμερη τέχνη, η εφήμερη τέχνη δεν είναι υποχρεωτικά τέχνη στη/με τη γη.